Η καρδιά αποτελεί την αντλία του οργανισμού μέσω της οποίας το αίμα και έτσι τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία και το οξυγόνο μεταφέρονται προς όλο το σώμα. Η ιδιαίτερη αυτή αντλία λειτουργεί ασταμάτητα χτυπώντας κατά μέσο όρο 70 φορές ανά λεπτό. Έτσι αναμένεται να χτυπήσει κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου περί τα 3 δισεκατομμύρια φορές. Αναμφισβήτητα καμία ανθρώπινης κατασκευής αντλία δεν έχει αυτή την ικανότητα.
Παρόλα αυτά σε ορισμένες περιπτώσεις η αντλία αυτή μπορεί να δυσλειτουργήσει. Τότε είναι που εμφανίζεται και το σύνδρομο της καρδιακής ανεπάρκειας. Το σύνδρομο της καρδιακής ανεπάρκειας αποτελεί ένα συνδυασμό συμπτωμάτων και κλινικών ευρημάτων που προκαλούνται από την αδυναμία της καρδίας να αντλήσει και να κυκλοφορήσει το αίμα που είναι απαραίτητο για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού. Επιπλέον το αίμα και κατ’ επέκταση τα υγρά του σώματος μπορούν να συσσωρευτούν σε άλλα σημεία του οργανισμού (πνεύμονες, κοιλιά, ήπαρ, κάτω άκρα κλπ.) προκαλώντας προβλήματα στη λειτουργία των οργάνων αυτών.
Ποια είναι τα αίτια της καρδιακής ανεπάρκειας;
Η συνηθέστερη αιτία της καρδιακής ανεπάρκειας είναι η στεφανιαία νόσος (η στένωση των αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν με αίμα τον καρδιακό μυ). Άλλες αιτίες είναι οι παθήσεις των καρδιακών βαλβίδων, οι συγγενείς καρδιοπάθειες (ο όρος αναφέρεται σε καρδιοπάθειες που υπάρχουν από τη γέννηση του ατόμου), οι μυοκαρδιοπάθειες, οι λοιμώξεις του καρδιακού μυός (μυοκαρδίτιδες) και η αρτηριακή υπέρταση (όπου ο καρδιακός μυς αναγκάζεται να εργαστεί κάτω από τις αυξημένες πιέσεις των αγγείων).
Ποια είναι τα συμπτώματα των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια;
Τα συμπτώματα των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια οφείλονται στην πτωχή παροχή αίματος προς τον οργανισμό και στη συσσώρευση των υγρών. Έτσι αναλόγως της βαρύτητας της νόσου ο ασθενής μπορεί να εμφανίζει αδυναμία και αίσθημα κόπωσης ιδιαίτερα κατά την άσκηση, ζαλάδα, δύσπνοια, ορθόπνοια (αδυναμία του ατόμου να ξαπλώσει-συχνά οι ασθενείς χρησιμοποιούν πολλά μαξιλάρια ή κοιμούνται στην καρέκλα), αίσθημα παλμών (λόγω γρήγορου καρδιακού ρυθμού), οίδημα στα κάτω άκρα και στην κοιλιά, αύξηση του σωματικού βάρους, ανάγκη για νυκτερινή ενούρηση (οι ασθενείς ξυπνούν αρκετές φορές το βράδυ για να ουρήσουν).
Ποια είναι η θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας;
Η θεραπεία βασίζεται σε τρείς βασικούς άξονες. Στην αντιμετώπιση της αιτίας που προκαλεί την καρδιακή ανεπάρκεια (εάν είναι δυνατόν), στην αλλαγή στον τρόπο ζωής και στη φαρμακευτική αγωγή.
Η αντιμετώπιση της αιτίας αποτελεί βασικό πυλώνα στην αντιμετώπιση της νόσου. Έτσι σε περίπτωση στεφανιαίας νόσου οι στενωμένες αρτηρίες μπορεί να διανοιχθούν , σε βαλβιδοπάθεια οι πάσχουσες βαλβίδες να επιδιορθωθούν ή να αντικατασταθούν κ.ο.κ
Οι ασθενείς θα πρέπει να αλλάξουν τις διαιτητικές τους συνήθειες με περιορισμό στην πρόσληψη άλατος και νερού (οι ασθενείς με σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια να μην ξεπερνούν τα 2 λίτρα υγρά την ημέρα). Θα πρέπει να ελαττώσουν το σωματικό τους βάρος, να ζυγίζονται καθημερινά και σε περίπτωση αύξησης του σωματικού βάρους πάνω από 1 kg σε μία μέρα ή πάνω από 2 kg σε μια εβδομάδα να ενημερώνουν τον ιατρό τους. Ο ιατρός επίσης θα πρέπει να ενημερώνεται σε κάθε περίπτωση που ο ασθενής διαπιστώνει σημαντική αλλαγή στα συμπτώματά του (επίμονος βήχας, επιδείνωση δύσπνοιας, πρήξιμο στα κάτω άκρα, ανώμαλος ή γρήγορος καρδιακός ρυθμός κλπ.). Επιπλέον οι ασθενείς θα πρέπει να διακόψουν το κάπνισμα, να περιορίσουν την πρόσληψη αλκοόλ (με πλήρη διακοπή όταν η καρδιακή ανεπάρκεια οφείλεται στο αλκοόλ) και να ασκούνται τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας μετά από συνεννόηση με τον ιατρό τους.
Η φαρμακευτική αγωγή αποτελείται από τα διουρητικά τα οποία συμβάλουν στην αποβολή των υγρών που συσσωρεύονται στον οργανισμό βελτιώνοντας τα συμπτώματα της νόσου και σε φάρμακα τα οποία πέραν της βελτίωσης των συμπτωμάτων παρατείνουν αποδεδειγμένα την επιβίωση των ασθενών. Σήμερα, νεότερα φάρμακα με ευεργετικές επιδράσεις τόσο στην επιβίωση όσο και στη βελτίωση της συμπτωματολογίας έχουν προστεθεί στη φαρμακευτική μας φαρέτρα.
Σε πιο προχωρημένες καταστάσεις και υπό ορισμένες προϋποθέσεις χρησιμοποιούνται η αμφικοιλιακή βηματοδότηση, οι συσκευές υποβοήθησης της αριστερής κοιλίας (LVAD) και τέλος η μεταμόσχευση καρδίας.
Δρ. Λάμπρος Κυπρής, MD, M.A
Καρδιολόγος/Εντατικολόγος
